Selma Yazoğlu

Resimli Yirminci Asır Mecmuası
23 Mayıs 1957

​

Yıldız Moran Neler Yapmak İstiyor

​

İkinci Dünya Savaşı başlamadan evvel Lizbon’da açılan uluslararası fotoğraf sergisinde, Diego Spagnezi isminde bir İtalyan san’atçısının teşhir ettiği «Ritorna» isimli eser büyük bir ilgi toplamıştı. Bu fotoğraf, yepyeni bir fotoğraf san’at anlayışı getiriyordu. Ressamın renklerini seçerken, fırçasını kullanırken sahip olduğu hürriyete, fotoğrafçı da makinesini kullanırken sahip olacaktı. Bunun üstüne kişiliğini, kabiliyetini koyup, resme doğru yönelen bir modern fotoğraf san’atı yaratacaktı.

 

Bu hareket Lizbon sergisinden sonra hızlandı. Yugoslav Kornic Ante, Macar Dr. Tibor bu alanda başarılarını gösterdiler. Son yıllarda memleketimizde de bu akım görüldü. Modern fotoğraf kendini hissettirmeğe başladı. Bu konuda çalışanlar arasında Yıldız Moran’ın özel ve üstün bir yeri olsa gerek. Moderno salonlarında teşhir ettiği eserlerinde san’atkarın her şeyden evvel çok seyahat ettiğini fark ediyoruz. Anadolu’yu adım adım dolaşmış, duruları, anları yakalamış. Bütün bu eserlerde, siyah - beyazların varlığı, gölge ve ışığın dağılımını ustaca hazırlamış. İnsan kendisini siyah - beyaz çalışmış bir ressam karşısında hissediyor. Yıldız Moran sergiye bir başka ustalığını katmış, teşhirin önemini kavrayarak, Moderno’nun ışıklarını eserlere göre düzenlemiş. Bu da, insanın eseri görmesini, anlamasını kolaylaştıran bir unsur olmuş. Konunun Anadolu olması sergiye anlamlı, yerli, olumlu bir hava vermiş. Fotoğraflar karşısında teknik mükemmelliği düşünmüyoruz, çünkü teknik unsurlar kendini açık seçik olarak belirtmiyor. Eserin anlamı içinde erimiş. Bu arada san’atçının görüşünü de yakalayabiliyoruz.

 

Kendisini ziyaretçilerine izahat verirken yakaladım. Hemen ayaküstü soruverdim:

 

Fotoğraf san’atının, derdini daha iyiye, daha başarılıya ulaşabilmesi için her şeyden evvel dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

​

Fotoğraf san’atında bir teknik var. Mesela bu tekniği fotoğrafçılık teşkil ediyor. Bunlar o kadar mükemmel olmalıdır ki, bu konuda çalışan insanın bir parçası haline gelebilsin. Bütün bunların en basit, en tesirli ve şahsi bir formül içinde kullanılması lazımdır. Eğer bu kişi san’atkarsa, o zaman esas mesele tekniğin dışında kalır. Teknik sadece bir vasıtadır. Herhangi bir san’atkar, insanların günlük meşguliyetleri ve kaygıları içinde fark edemediği, günlük hayatın bir parçası olan, bazı güzellik ve gerçekleri tekniğini vasıta edip, diğer insanlar tarafından da görülebilecek bir hale getirebilmelidir. Mesela, elma yiyen bir çocuk resmini çekersiniz, bu resim elma yiyen bütün çocukların sembolü olur. İşte o zaman bu eser, muvaffak olmuş bir eserdir.

 

Bu konuya sizi iten sebepler nedir?

​

Muayyen bir şey yaratmak için en iyi vasıta olarak fotoğrafçılığı buldum.

 

Demek istediklerinizi, söylemek imkanını buluyor musunuz?

​

Kısmen.

 

Bu alanda bir eğitim devresi geçirdiniz mi?

​

İngiltere’de dört sene sırf bu iş için çalıştım.

 

Işık ve gölgenin fotoğraf üzerindeki rolü nedir?

​

Işık ve gölge bakan görmeyen bir gözü gördürmek için bir vasıtadır.

 

Anadolu’yu esas olarak alan serginiz çok başarılı..

Bu konuya devam edecek misiniz?

​

Tabii. Çünkü Türkiye’nin yüzde doksan dokuzunu Anadolu halkı teşkil ediyor. Anadolu yepyeni, hiç işlenmemiş bir konu olması bakımından da çok cazip.

 

Düşündüğünüz yenilikler var mı? Başka neler yapmak istiyorsunuz?

​

Dokümanter film üzerinde çalışmak istiyorum. Bir Türkiye albümü hazırlamayı düşünüyorum.

 

Hangi şartlar altında fotoğraf çekmeğe karar verirsiniz?

​

İçindeki mana yeterli değilse, ışık ve kompozisyon ne kadar mükemmel olsa çekmem. Mühim bir şey anlatmak için ışık ve kompozisyonu yardımcı alarak kullanırım.

 

Kaç seneden beri çalışıyorsunuz?

1950’den beri.

 

Bu çalışma ve sergilerinizin memleketimizde yerleşmiş fotoğraf anlayışı üzerinde bir tesiri oldu mu dersiniz? Az da olsa...

​

Onu tayin etmek benim elimde olan bir iş değil. Bu fotoğrafları çekerken böyle bir hesabım da yok. Beni cezbeden şeylerin fotoğrafını çekiyorum sadece...

​

Selma Yazoğlu

23 Mayıs 1957

​

​